Η Κρήτη διαθέτει μία από τα παλαιότερες και πιο νόστιμες γαστριμαργικές παραδόσεις στον κόσμο, μια παράδοση γεύσεων, αρωμάτων, συστατικών και δεξιοτήτων που ξεκινά από τα προϊστορικά χρόνια.
Μεταξύ των ερευνών της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας σχετικά με την υγεία, αναπτύσσεται ολοένα και περισσότερο μια συζήτηση σχετικά με την περίφημη μεσογειακή διατροφή και την υπεροχή της σε σχέση με άλλες γαστρονομικές παραδόσεις. Το 1994 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ, και ο Οργανισμός Υγείας "Oldways" παρουσίασε την Πυραμίδα της Μεσογειακής Δίαιτας αποδεικνύοντας επιστημονικά ότι η διατροφή των λαών της Μεσογείου, πλούσια σε λαχανικά, όσπρια, φρούτα, δημητριακά και με βασική πηγή λίπους το ελαιόλαδο, συντελεί στη διατήρηση της καλής υγείας και της μακροζωίας.
Η Κρητική διατροφή αποτελεί τα τελευταία έτη το αντικείμενο μελέτης, αφού η πλειοψηφία των μελετών δείχνει ότι η κρητική κουζίνα είναι το πιο χαρακτηριστικό και ποιοτικά υψηλό παράδειγμα μεσογειακής διατροφής. Έχει αποδειχθεί ότι οι κάτοικοι της Κρήτης εμφανίζουν τους χαμηλότερους δείκτες θνησιμότητας και την χαμηλότερη σε παγκόσμια κλίμακα θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνους.
Ποιο είναι όμως το μυστικό της κρητικής διατροφής;
Η απάντηση είναι ότι οι Κρητικοί τρέφονται με προϊόντα της γης, δηλαδή με άφθονα χόρτα και λαχανικά, όσπρια και φρούτα, αρωματίζουν το φαγητό τους με αρωματικά βότανα όπως θυμάρι και βασιλικό, που φύονται στα βουνά του νησιού, ενώ σχεδόν πάντα συνοδεύουν το γεύμα με κρασί από τα τοπικά αμπέλια και εξαιρετικά νόστιμο ψωμί, που παραδοσιακά είναι ζυμωτό. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του κρητικού τραπεζιού είναι η ποικιλία των πιάτων, όπου κανένα δεν μονοπωλεί τη γεύση.
Το πιο σημαντικό όμως στοιχείο είναι το λάδι, το οποίο για τους Κρητικούς και για όλους τους λαούς της Μεσογείου, αποτελεί τη βασική πηγή λίπους. Το λάδι αποτελεί τη βάση της Κρητικής και Ελληνικής διατροφής και χρησιμοποιείται στα περισσότερα πιάτα εκτοπίζοντας το βούτυρο ή άλλα είδη λαδιού που χρησιμοποιούνται σε άλλες περιοχές του κόσμου. Η θρεπτική αξία του ελαιόλαδου είναι μεγάλη διότι αποτελεί το ισχυρότερο αντιοξειδωτικό της φύσης το οποίο προστατεύει τον οργανισμό από την οξείδωση και την ανάπτυξη των ελεύθερων ριζών που προκαλούν σοβαρές ασθένειες.
Η Κρήτη με το μεσογειακό κλίμα και την καλή διαμόρφωση του εδάφους της επιτρέπει στο ελαιόδενδρο όχι μόνο να ευδοκιμήσει οπουδήποτε, τόσο σε πεδινές όσο και σε ορεινές περιοχές, αλλά και να δώσει στο λάδι την καλύτερη δυνατή ποιότητα, με χαμηλή οξύτητα και υπέροχο άρωμα. Το γεγονός ότι οι Κρητικοί παρουσιάζουν μεγαλύτερο μέσο όρο ζωής και έχουν τους χαμηλότερους δείκτες στην εμφάνιση ασθενειών, είναι βέβαιο ότι συνδέεται με το γεγονός της μεγαλύτερης κατανάλωσης λαδιού παγκοσμίως.